به نقل از «آنا»

حرکت امام باقر(ع) در نهضت و جنبش علمی چگونه بود؟

تاریخ انتشار: ۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۷۱۷۶۸

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا نصوری معاون فرهنگ، آموزش و پژوهش بنیاد فرهنگی مهدی موعود (عج) در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا با اشاره به اینکه امام محمد باقر (ع) چند سفارش مهم برای منتظران دارند، بیان داشت: این سفارشات امام باقر (ع) را می‌توانیم راهبرد‌های امام باقر (ع) در مهدویت ببینیم، یکی بحث شناخت امام زمان (عج) است که ایشان می‌فرمایند: اگر کسی شناخت به امام نداشته باشد و بمیرد، پیش افتادن امر ظهور یا عقب افتادن امر ظهور به او ضرری نمی‌رساند، کسی که به معرفت امامش بمیرد، همانند کسی است که در خیمه امامش باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نیاز به صبر در دوران غیبت

وی افزود: یکی از راهبرد‌های اصلی حضرت (ع) این است که شما در مسیری حرکت کنید که شناخت، ولی خدا و حجت خدا برای شما مهم باشد. در راهبرد دوم، امام باقر (ع) می‌فرمایند: این مسیر شناخت، به دست آوردن و حفظ کردن این شناخت، نیاز به صبر در دوران غیبت دارد که حضرت (ع) اشاره به آخرین آیه سوره آل عمران می‌کند: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» و می‌فرمایند: «إِصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ»؛ یعنی مومن در به جا آوردن امور واجب باید تحمل داشته باشد.

حجت‌الاسلام نصوری ابراز داشت: مراد امام باقر (ع) این است که انجام واجبات و وظایف فردی سخت است، انسان باید خودش را بسازد که این نیاز به صبر و بردباری دارد. باید تحمل کرد وغیبت نکرد، تهمت نزد، این گناه نکردن خودش سخت است یا مثلاً انجام واجبات، نمازی بخواند که «تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ» باشد. صبر در دوران غیبت یعنی وظایف فردی خودتان را خوب انجام بدهید و این نیاز به صبر و بردباری دارد.

چرا در برابر دشمن باید شکیبا بود

وی گفت: امام باقر (ع) در ادامه می‌فرماید: «وَ صَابِرُوا عَدُوَّکُمْ»؛ در برابر دشمن هم پایدار و شکیبا باشید، یعنی امام (ع) می‌فرماید علاوه بر وظایف فردی، باید وظایف اجتماعی را هم دنبال کنید تا بتوانید در برابر دشمنان امام خودتان هم ثابت قدم باشید و پایدار باشید. «وَ رَابِطُوا إِمَامَکُمْ الْمُنْتَظَر»؛ رابطه خود را با امام زمان خود نگهدار، پایداری داشته باش، یعنی مراقبه کن، محافظت کن که مبادا رابطه با امام خراب شود.

معاون فرهنگ، آموزش و پژوهش بنیاد فرهنگی مهدی موعود (عج) اظهار داشت: طبق نظر باقر آل محمد (ص)، یک فرد منتظر باید حس حضور امام را در زندگی خودش داشته باشد، دوری از امیال شیطانی و نفسانی بکند. این دومین راهبردی است که امام می‌گوید، بعد از شناخت به امام، صبر در دوران غیبت است.

امام باقر (ع) چه کسانی را دروغگو خطاب کردند

وی ادامه داد: سومین راهبرد امام باقر (ع) برای منتظران در ذیل روایتی است که مرحوم شیخ طوسی در کتاب «الغیبه» آورده است که آن هم عدم تعیین زمان در زمان غیبت است. امام باقر (ع) می‌فرماید: برای ظهور امام زمان (عج) زمان تعیین نکنید که روایت دارد «وقد سألَه الفُضَیلُ: هَل لهذا الأمرِ وقتٌ؟ قال: کَذَبَ الوَقّاتونَ، کَذَبَ الوَقّاتونَ، کَذَبَ الوَقّاتونَ» فضیل از امام می‌پرسد آیا برای امر فرج وقتی تعیین شده است؟ حضرت سه بار می‌گوید: کذب الوقاتون، کذب الوقاتون، کذب الوقاتون، این یکی از راهبرد‌هایی است که امام باقر (ع) خطاب به منتظران دارند.

طلایی‌ترین ستون اسلام به روایت باقر آل محمد (ص)

حجت‌الاسلام نصوری تصریح کرد: امام باقر (ع) به منتظران می‌گوید که در دوران غیبت تلاشتان را برای بسترسازی یا همان تعبیری که حضرت آقا دارد آمادگی برای ظهور کنید، دنبال تعیین زمان نروید که این آسیب دارد، چهارمین راهبرد که بسیار مهم است این است که حضرت (ع) می‌فرماید: «بُنِیَ الإسلامُ على خَمْسٍ: عَلى الصَّلاةِ، و الزَّکاةِ، و الصَّومِ، و الحَجِّ، و الوَلایةِ، و لَمْ یُنادَ بِشَیْءٍ کَما نُودِیَ بالوَلایة»؛ اسلام بر پنج پایه استوار است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت؛ و بر هیچ چیز به اندازه ولایت تأکید نشده است، یعنی محوری‌ترین فرمایش امام باقر (ع) «ولایت» است. ولایتمداری به نوعی ستاره دنباله داری است که بعد از معرفت، محبت و اطاعت ایجاد می‌شود.

۲ بالی که فرد ولایتمدار را رشد می‌دهد

وی افزود: این ولایتمداری معمولا ۲ رکن دارد که انسان باید این ۲ رکن را دنبال کند، رکن اول؛ ارتباط با خدا یعنی توحید محوری است. رکن دوم؛ رابطه با ولایتمداران و با دوستداران اهل بیت (ع) است که فرد ولایتمدار باید این ۲ تا بال را داشته باشد تا پرواز کند و صعود کند و در نهایت به سمت خدا برود.

«منتظران» شریک غم و شادی یکدیگرند

این استاد مرکز تخصصی مهدویت خاطرنشان کرد: جالب است یک شخصی از امام باقر (ع) سوال می‌کند که افراد زیادی برای یاری شما در کوفه هستند ـ حالا حضرت (ع) در مدینه هست ـ چرا قیام نمی‌کنید؟ پاسخ امام باقر (ع) جالب است نمی‌گوید میزان معرفتشان، میزان محبتشان یا میزان اطاعتشان چقدر است، از آن شخص سؤال می‌کند: این افراد چقدر با هم ارتباط دارند؟ چقدر با هم ارادت دارند؟ ارادت به ما کافی نیست، با خودشان چطور برخورد می‌کنند.

وی ادامه داد: امام باقر (ع) مطرح می‌کند هر وقت این افراد بتوانند با هم برادر باشند، یعنی ثروتمندان به فقیران توجه کنند، قدرتمندان به ضعیف‌ها توجه کنند، زنده‌ها یاد اموات باشند، در منازل با هم ارتباط داشته باشند، این امور موجب زنده شدن امر ما می‌شود که مراد بحث ولایت محوری و ولایتمداری است.

کادرسازی امام باقر (ع) و مشکلاتی که حل شد

حجت‌الاسلام نصوری با اشاره به خدمات امام باقر (ع) در دوران امامتشان بیان داشت: حرکت امام محمد باقر در نهضت و جنبش علمی ایجاد کادرسازی و نیروسازی بود. افرادی مثل محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث از امام داشت یا جابر جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر (ع) مطرح کرده است. این در حالی بود که در دوران امام باقر (ع) جریان حدیث‌گرایی رو به رشد بود که شیخ طوسی ۴۶۲ شاگرد از امام باقر (ع) معرفی می‌کند.

وی گفت‌: در کنار این فعالیت‌ها حضرت (ع) مبارزه با انحرافاتی نظیر تقابل با اندیشه خوارج، غالیان و ... را داشتند. «مغیره بن سعید» کسی بود که خداوند را دارای جسم می‌دانست که این نوع تفکرات نیاز به مبارزه داشت. مبارزه با افراد بدعت گذار و علمای منحرف را امام باقر (ع) انجام دادند. مثل «ابوحنیفه» که اهل قیاس بود؛ بنابراین امام باقر (ع) با کادرسازیشان به مقابله با انحرافات پرداختند که در آن زمان حضرت (ع) «زراره»، «ابوحمزه ثمالی» و ... را تربیت کردند. پس این راهبرد خوبی است که ما بتوانیم در دوران فعلی تلاش و کوششمان را در مسیری قرار دهیم که بتوانیم کادرسازی و شبکه‌سازی کنیم که این از انتظارات امام باقر (ع) است.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: شهادت امام باقر ع شهادت ضرورت نهضت علمی جنبش علمی حجت الاسلام نیاز به صبر امام باقر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۷۱۷۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

احیای جایگاه مرجعیت علمی اهل‌ بیت در مکتب امام صادق (ع)

ایسنا/قم پژوهشگر بنیاد بین‌المللی امامت با بیان اینکه فرصتی که در عصر امامت امام صادق (ع) به‌دست آمد در عصر امامان قبلی مهیا نشد، گفت: با توجه به اینکه برخی ائمه چهارگانه، شاگرد امام صادق (ع) و برخی شاگرد شاگردان آن حضرت بودند، پیروی شیعه از فقه و مذهب اهل‌ بیت با نام «جعفری» نامی شناخته‌شده و معتبر در برابر مذاهب چهارگانه فقهی اهل سنت بوده است.

امام جعفر صادق (ع) رئیس مذهب جعفری و ششمین پیشوای شیعیان در هفدهم ربیع‌الاول سال ۸۳ هجری قمری (البته بعضی سال ۸۶ ماه‌ رجب‌، روز جمعه یا دوشنبه نیز گفته‌اند) در مدینه متولد شد. بعضی ولادت ایشان را روز سه‌شنبه هفتم رمضان و سال ولادت ایشان‌ را نیز برخی سـال ۸۰ هجری ذکر کرده‌اند. نام مبارکش «جعفر» و مشهورترین کنیه آن حضرت «ابوعبدالله» و مشهورترین لقبش «صادق» است. پدر گرامیش «امام باقر (ع)» و مادرش «ام فروه» دختر قاسم بن محمد بن ابوبکر است.

امام صادق (ع) ۱۲ تا ۱۵ سال با امام‌ سجاد (ع) و بعد از شهادت جد بزرگوارش مدت ‌۱۹ سال با امام‌ باقر (ع) زنـدگی کرد و توانست‌ به مقدار لازم‌ از خرمن دانش این دو بزرگوار، خوشه‌چینی کند. مدت امامت ایشان ۳۴ سال به طول‌ انجامید که ۱۸ سال در دوره اموی و ۱۶ سال در دوره عباسی‌ بود.

سرانجام منصور به‌وسیله انگوری که آن را به زهرآلوده کرده بود، امام صادق (ع) را مسموم کرد. آن امام همام در سـال ۱۴۸ هجری در سن ۶۵ سالگی مظلومانه به شهادت رسید و پیکر پاکش را در قبرستان بقیع و در جوار ائمه بقیع، امام حسن (ع)، امام سجاد (ع)، امام‌ باقر (ع) و امام صـادق (ع) به خاک سپردند.

چرا امام صادق (ع) به نهضت علمی رو آوردند؟

رسول چگینی، پژوهشگر بنیاد بین‌المللی امامت در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، بیان کرد: از سال ۱۲۹ هجری تا ۱۳۲ هجری که عباسیان روی کار آمدند، چون بنی‌ امیه رو به ضعف و سقوط می‌افتند، فرصت اینکه امام را تحت فشار قرار دهند، نداشتند و از طرفی عباسیان نیز که شعار طرفداری از خاندان پاک پیامبر اکرم (ص) و گرفتن انتقام خون به ناحق ریخته آنها را می‌دادند، به امام فشاری وارد نمی‌آوردند.

وی ادامه داد: این دوران برای امام، دوران آرامش و آزادی بود و فرصت بسیار خوبی برای فعالیت‌های علمی و فرهنگی به‌شمار می‌رفت، فرصتی که برای هیچ‌یک از امامان دیگر به غیر از امام باقر (ع) که اندکی از این فرصت برای ایشان به وجود آمد و فعالیت علمی را شروع کرده بود و همچنین برای امام رضا (ع) فراهم نشد، ولی امام صادق (ع) هم عمر طولانی داشتند و هم محیط و زمان برای ایشان مساعد بود.

این کارشناس مذهبی اظهار کرد: امام صادق (ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی و نیاز شدید جامعه، حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به‌وجود آورد و در رشته‌های مختلف علمی و نقلی شاگردان بزرگی تربیت کرد. امام از فرصت‌های گوناگون برای دفاع از دین و حقانیت تشیع و نشر معارف صحیح اسلام استفاده می‌برد. مناظره‌های زیادی نیز در همین موضوعات میان ایشان و سران فرقه‌های گوناگون انجام شد که در آن‌ها با استدلال‌های متین و استوار، پوچی عقاید آن‌ها و برتری اسلام ثابت می‌شد.

چگینی یادآوری کرد: در حوزه فقه و احکام نیز توسط ایشان فعالیت زیادی صورت گرفت، به‌ صورتی که شاهراه‌های جدیدی در این بستر گشوده شد که تاکنون نیز به راه خود ادامه داده است. به این‌ ترتیب، شرایطی مناسب پیش آمد و معارف اسلامی بیش از هر وقت دیگر از طریق الهی خود منتشر شد، به‌ صورتی که بیشترین احادیث شیعه در تمام زمینه‌ها از امام صادق (ع) نقل شده و مذهب تشیع به نام مذهب جعفری و فقه تشیع به نام فقه جعفری خوانده می‌شود.

پژوهشگر بنیاد بین‌المللی امامت گفت: حضرت در طول زندگی خود در مدینه زیست و تنها به قصد حج یا بنا به الزامات سیاسی، سفرهایی کوتاه به مکه و عراق داشت، امام در مدینه که اصلی‌ترین مرکز نشر سنت نبوی در آن عصر بود، مجلس و به عبارتی دانشگاه پررونقی داشت که جدا کردن پیروان مذاهب و فرق مختلف در آن به سختی امکان‌پذیر بود.

وی بیان کرد: گستره دانش حضرت از یک سو و سعه صدر وی در تعامل با مذاهب گوناگون از سوی دیگر موجب شده بود تا طیف وسیعی از عالمان به‌عنوان طالب دانش جعفری گرد آن حضرت جمع شوند، شاگردانی از خواص امامیه گرفته تا طیف‌های متنوع عامه، از متکلم و فقیه گرفته تا مقری و محدث بر گرد حضرت دیده می‌شدند و از اقصی نقاط ماوراء النهر تا مغرب در شمار شاگردان او حضور داشتند. شیخ مفید اشاره دارد که براساس آنچه اصحاب حدیث احصا کرده‌اند، شمار شاگردان حضرت بالغ بر ۴۰۰۰ نفر بوده است.

تفاوت مرجعیت علمی امام صادق (ع) با دیگر امامان

چگینی اظهار کرد: مهمترین تفاوت نهضت علمی امام صادق (ع) با دیگر امامان را باید در شرایط سیاسی - فرهنگی دوران حضرت جست‌وجو کرد، دوران امامت حضرت از نظر سیاسی و فرهنگی از حساسیت و موقعیت ویژه‌ای برخوردار بود.

شرایط سیاسی

این کارشناس مذهبی بیان کرد: جامعه اسلامی در آن زمان از نظر سیاسی - اجتماعی با فراز و نشیب‌ها و تحولات مهمی روبه‌رو بود. شورش‌ها و قیام‌های فراوان علیه حاکمان وقت از جمله ویژگی‌های برجسته این دوره است. برای نمونه قیام زید بن علی که در سال ۱۲۱ هجری در کوفه رخ داد، وی انگیزه خود را دعوت به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص)، مبارزه با ستمگران و حمایت از ستمدیدگان و دفاع از حریم مقدس امامت بیان کرد.

وی گفت: بنی‌عباس هر چند با تکیه بر شعارهای علویان و حمایت مردمی که از ستم امویان به ستوه آمده بودند، توانستند حکومت را قبضه کنند، ولی در اندک زمانی پس از به‌ قدرت رسیدن چهره ضد اسلامی و ضد مردمی خود را برملا کردند و این امر مخالفت‌ها و شورش‌های مردمی را به‌دنبال داشت. از جمله مهمترین این شورش‌ها می‌توان به شورش مردم جزیره، شورش مردم موصل، قیام نفس زکیه در مدینه، قیام ابراهیم بن عبدالله بن حسین در بصره اشاره کرد.

شرایط فرهنگی

چگینی ادامه داد: فاصله زمانی بیش از یک قرن آغاز این دوره با ظهور اسلام و روی کار آمدن نسل جدیدی از تازه مسلمانان، حاکمیت جو اختناق و فشار از سوی حکمرانان اموی و عباسی، برکناری امامان معصوم از منصب رهبری و وارونه جلوه دادن بسیاری از اصول و معارف اسلامی توسط قدرتمندان اموی و عالمان درباری امت اسلامی این دوره را از نظر آگاهی و شناخت نسبت به اسلام ناب و معارف آن در پایین‌ترین سطح خود قرار داده بود.

پژوهشگر بنیاد بین‌المللی امامت بیان کرد: اعتراف گروهی از مردم شام نزد سفاح (خلیفه عباسی) مبنی بر اینکه ما تاکنون نمی‌دانستیم رسول خدا (ص‌) به جز بنی‌امیه، خویشانی هم دارد، تا آن‌که شما قیام کردید و مطالب برای ما آشکار شد، گواه روشنی بر این حقیقت است.

این کارشناس مذهبی گفت: امام صادق (ع) از اوضاع آشفته دستگاه خلافت اموی استفاده و برنامه اصلاحی و نهضت فرهنگی خود را آغاز کرد. آن حضرت برای حسن انجام رسالت خود دو خط مشی کلی اول کناره‌گیری از مناقشات سیاسی و بهره‌گیری از پوشش تقیه و دیگری دعوت به امامت و پاسداری از آن اتخاذ کرد.

چرا امام صادق (ع) را رئیس مذهب تشیع لقب داده‌اند

چگینی تاکید کرد: عصر امام صادق (ع) یکی از دوران‌های پرشکوه و طلایی در تاریخ‌ تشیع است. در این عصر، تشیع گسترش چشمگیری‌ کرد و بر تعدد شیعیان افزوده شد و در اثر آزادی نسبی روابط شیعیان با امام‌ صادق‌ (ع) آن حضرت توانست فقه‌ و کلام‌ شیعه را توسعه دهد و اصول و مبانی آن را روشن کند.

وی اظهار کرد: پس از فشارهای شدید بنی امیه، در عهد امامت امام صادق (ع) بر اثر قیام‌ها و انقلاب‌هایی که در کشورهای اسلامی علیه بنی امیه بر پا شده بود و جنگ‌های خونینی که در نهایت منجر به سقوط خلافت بنی امیه شد و نیز زمینه خوبی که امام باقر (ع) با نشر حقایق و معارف اسلامی مهیا کرده بود، برای امام صادق (ع) امکانات بیشتری و محیط مناسب‌تری برای نشر تعالیم دینی پیدا شد.

پژوهشگر بنیاد بین‌المللی امامت بیان کرد: آن حضرت تا اواخر زمان امامت خود که مصادف با آخر خلافت بنی امیه و اول خلافت بنی عباس بود، از فرصت استفاده کرد به نشر تعالیم دینی پرداخت و شخصیت‌های علمی بسیاری در فنون مختلف عقلی و نقلی مانند زراره، محمد بن مسلم، هشام بن حکم، جابر بن حیان پرورش داد.

چگینی گفت: در حوزه علمی امام ششم (ع)، هزاران محدث و دانشمند شرکت می‌کردند که عده‌ای از بزرگان و رجال علمی اهل سنت نیز مانند ابو حنیفه، سفیان شوری، قاضی سکون، قاضی ابوالبختری افتخار شاگردی آن حضرت را پیدا کردند.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه فرصتی که در عصر امامت امام صادق (ع) به دست آمد در عصر امامان قبلی مهیا نشد، یادآوری کرد: مجال و زمینه مناسبی که سبب شد مجموعه عظیمی از معارف و تعالیم و احکام دینی در حوزه علمی امام صادق (ع) تبیین شود و چهره شاخص و سرشناس و شناخته‌شده حضرت در میان تمام فرق و گروه‌های مسلمان از جمله علل این نامگذاری است.

پژوهشگر بنیاد بین‌المللی امامت تاکید کرد: با توجه به اینکه برخی ائمه چهار گانه، شاگرد امام صادق (ع) و برخی شاگرد شاگردان آن حضرت بودند، پیروی شیعه از فقه و مذهب اهل‌ بیت با نام جعفری نامی شناخته شده و معتبر در برابر مذاهب چهارگانه فقهی اهل سنت بوده است. علاوه بر اینکه عنوان «مذهب جعفری» شیعیان پیروی مکتب فقهی اهل بیت را از شیعه زیدیه که از فقه اهل بیت پیروی نمی‌کنند، جدا می‌کند.

انتهای پیام